लन्डन : आगामी अक्टोवर १५ देखि १७ तारिखसम्म काठमाडौंमा हुन गइरहेको गैर आवासीय नेपाली संघ ( एनआरएनए ) को नवौ विश्व सम्मेलनमा यूकेबाट मिडियाकर्मी, एनआरएनए अभियन्ता तथा लन्डन निवासी व्यवसायी संगीता मरहट्टाले उम्मेदवारी घोषणा गर्नुभएको छ । विभिन्न ९ बुँदे प्रतिबद्धता सार्वजनीक गर्दै मरहट्टाले उम्मेदवारी घोषणा गर्नुभएको हो ।

वर्तमान युरोप क्षेत्रीय महिला उपसंयोजक तथा बिबिसी नेपाली सेवाको पुर्व पत्रकार समेत रहनु भएको मरहट्टाले आफ्ना भावी योजना सहित औपचारिक रुपमा उम्मेदवारी घोषणा गर्नुभएको हो ।

बिबिसी नेपाली सेवा लन्डनमा लामो समय काम गरिसक्नु भएको मरहट्टा उच्च शिक्षाका सिलसिलामा १९ बर्षअघि बेलायत आइपुग्नु भएको थियो । पेशाले पत्रकार मरहट्टा दक्षिण एशियाकै पहिलो सामुदायिक रेडियो — रेडियो सगरमाथाबाट रेडियो पत्रकारिताको शुरुवात गर्नुभयो । यसअघि उहाँ छापा पत्रकारितामा संलग्न हुनुहुन्थ्यो । बेलायतको थमसन फाउन्डेशनमा उच्च शिक्षा छात्रवृत्ति अन्तर्गत प्रसारण पत्रकारितामा डिप्लोमा गर्नुभएको मरहट्टाले बेलायतकै प्रतिष्ठित वेष्टमिनिष्टर विश्वविद्यालयबाट पत्रकारितामा मास्टर्स गर्नुभएको छ । उहाँले नेपालमा त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट पत्रकारिता तथा अंग्रेजी साहित्यमा स्नातक गर्नुभएको छ ।

लण्डनमा एक सफल व्यवसायीको रुपमा स्थापित मरहट्टाले आफ्नो लेखनलाई पनि निरन्तरता दिइरहनु भएको छ । उहाँले अहिले पनि नियमित रुपमा राष्ट्रिय मिडियाहरुमा आफ्ना लेखहरु छपाउंदै आउनुभएको छ । उहाँ सेतोपाटी डट कमको कोलमिष्ट समेत हुनुहुन्छ ।

गैरआवासीय नेपाली अभियानमा शुरुदेखि नैं संलग्न रहंदै आउनुभएको मरहट्टा सन् २०११ मा एनआरएनए युकेको कार्यकारी सदस्य तथा महिला संयोजकको भुमिकाबाट औपचारिक रुपमा संघमा आबद्ध हुनुभयो । एनआरएनए युकेको महिला संयोजक हुंदा उनले एनआरएनए युकेमा पहिलोपटक नारी दिवस मनाउने परम्पराको शुरुवात गराउनुभएको थियो । जसका बारेमा एनआरएनए बेलायतका अग्रज तथा सिंगो बेलायती नेपाली समुदाय परिचित रहेको रहेको उहाँले बताउनुभयो । सो अभियान पछि बेलायतस्थित अरु नेपाली संघ संस्थाहरुमा महिलाहरुको सहभागीता र नारी दिवस मनाउने प्रचलन शुरु भएको थियो । गैर आवासीय नेपाली संघ युकेले सोही कार्यकालमा महिला दिवस कार्यक्रम मार्फत जुम्लाको मितेरी बर्थिड्ढ सेन्टर स्थापना गर्न आर्थिक सहयोग गरेको थियो ।

सो अवधिमा उनले एनआरएनए युके महिला फोरमको प्रतिनिधित्व गर्दै हल्यान्ड, स्वीजरल्यान्ड र अष्ट्रेलियाको भ्रमण समेत गर्नुभएको थियो । सन् २०१३ देखि २०१५ कार्यकालमा एनआरएनए युकेको सचिवजस्तो महत्वपुर्ण भुमिकामा निर्वाचित उहाँले सो कार्यकालमा पनि नारी दिवस कार्यक्रम, काउन्सिल बैठक, च्यारिटि डिनर लगायतका कार्यक्रमको संयोजन गरी त्यसलाई सफल रुपमा सम्पन्न गर्नुभएको थियो । एनआरएनए युकेको इतिहासमा पहिलोपटक ”एनआरएन पत्र” नामक न्युजलेटरको शुरुवात पनि उहाँकै संयोजनमा भएको थियो ।

सो कार्यकालमा उहाँले युरोप क्षेत्रीय बैठकहरुका लागि स्पेन र डेनमार्कको भ्रमण गर्नुभयो । यसैगरी उहाँ सन् २०१४ मा जापानमा भएको सम्मेलनमा बेलायतबाट प्रतिनिधित्व गर्ने एकमात्र महिला हुनुहुन्थ्यो । यसका अलाबा एनआरएनए युकेको कार्यक्रम तथा योजना तय गर्ने र त्यसमा सक्रिय भुमिका निर्वाह गर्नेमा सचिवका रुपमा उहाँको कार्यकाल सफल रहेको थियो ।

सन् २०१५ देखि २०१७ को कार्यकालमा आइसिसि सदस्य रहनु भएको मरहट्टा एनआरएनए आइसिसिको मिडिया उपसंयोजकका रुपमा चुनिनुभयो । सो कार्यकालमा एनआरएनए सम्बन्धि समाचारहरु लेखन तथा सम्पादन लगायत मिडियाकर्मीहरुसंग सम्बन्ध बिस्तारमा उहाँको भुमिका रह्यो । आफ्नो कार्यकालमा भएका प्राय अधिकांश क्षेत्रीय सम्मेलन र विश्व सम्मेलन सन्चालन तथा समापनमा मरहट्टाको सहभागीता रहंदै आएको छ ।

हाल २०१७ देखि २०१९ मा मरहट्टा युरोप क्षेत्रीय उपसंयोजकको भूमिकामा हुनुहुन्छ । त्यस अवधिमा लक्जेम्बर्ग तथा इटालीमा क्षेत्रीय महिला भेलाहरु सम्पन्न गर्नुका साथै उहाँले आफ्नो कार्यकालमा बेल्जियम, फ्रान्स, अष्ट्रिया लगायतका युरोपेली देशहरुमा पुगी महिला फोरमको सशक्तिकरण, युरोपमा महिलाहरुले भोग्नु परेका भाषा लगायतका समस्याहरुमा जोड दिंदै त्यसलाई प्राथमिकताका साथ अगाडि बढाउनु पर्ने माग गर्दै आउनुभएको छ ।

घोषणापत्र

विश्वभर छरिएर रहनुभएका प्यारा आदरणीय दाजु भाइ दिदी बहिनी , अग्रज तथा मिडियाकर्मी साथीहरु,

आफ्नो अनुभव, सीप र आत्मविश्वासका साथ आगामी अक्टोबरमा काठमाण्डौमा हुने नवौं विश्व सम्मेलनमा अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषदको महिला संयोजकका रुपमा मैले उम्मेदवारी घोषणा गर्न लागेकी छु ।

गैरआवासीय नेपाली संघले बोकेको १६ बर्ष लामो गौरवान्वित ईतिहास कुनैं एकजना व्यक्तिको निजी लगानी वा त्यागको प्रतिफल होईन । तपाईंहरु सबैको स्रोत, साधन र समयबाट यसले हालको उचाई प्राप्त गरेको हो । त्यसैले पदमा रहेका अरु कुनैं व्यक्ति, म वा तपाईं समान छौं । सिनियरहरुको योगदानको कदर, हरेक गैरआवासीय नेपालीले गरेको योगदान अनि त्याग र तपस्याको म शिर ठाडो पारेर सलाम गर्न चाहन्छु ।

नेपालीका लागि नेपाली भन्ने पवित्र र गर्विलो नारा बोकेर अभिछिन्न रुपमा देश तथा डायस्पोरमा रहेका नेपालीहरुका लागि केही गर्ने हेतु राखेको यस संस्थामा झन्डै एक दशक समय बिताउंदा मैले महिला संयोजक तथा सचिव, आइसिसि सदस्य, मिडिया उपसंयोजक र हाल महिला उपसंयोजक भएर भिन्न भिन्न क्षेत्रमा आफुलाई समर्पित र प्रमाणित गर्दै आएकी छु भन्ने लागेको छ । यो मैले भन्दा पनि तपाईंहरुले मुल्यांकन गर्ने कुरा हो ।

सन् २०११ मा एनआरएनए युकेको महिला संयोजक हुंदा महिला फोरमको आइडिया बिल्कुल नयां थियो । पहिलोपटक २० सदस्यीय महिला फोरम गठन गरेर सो कार्यकालमा बेलायत एनआरएनएको इतिहासमैं हामीले महिला दिवस कार्यक्रम सम्पन्न गरेर ५ हजार पाउन्डभन्दा बढी रकम उठाएका थियौं । आज ती क्षणहरु मिठो र गौरवान्वित ईतिहास बनेका छन् । एनआरएनए युकेको महिला फोरम आज उचाइमा पुग्दै गर्दा ती अविस्मरणीय क्षणहरु अवश्य मेरा लागि सम्झन योग्य बनेका छन् । त्यसपछि कार्यसमितिको सचिवका रुपमा मैले सक्रिय भुमिका निर्वाह गरें र अर्को कार्यकालमा आइसिसि सदस्य तथा मिडिया सहसंयोजकका रुपमा कार्य गरें । हाल म महिला क्षेत्रीय उपसंयोजक रहेकी छु ।

एनआरएनएमा समय, साधन, स्रोत धेरै खर्चिनु पर्दछ भन्ने कुरा तपाईं हामी कसैसंग पनि छिपेको छैन । मैले एक दशकको आफ्नो कार्यकालमा एनआरएनएको सम्मेलनकै लागि नेपाल समेत हल्याड, जर्मनी, इटली, लक्जेम्बर्ग, अष्ट्रेलिया, स्पेन, जापान, अष्ट्रिया, बेल्जियम, फा्रन्स लगायतका मुलुकहरुको भ्रमण गरी कतिपय अवस्थामा एक्लै पनि युकेको तर्फबाट महिलाहरुको प्रतिनिधित्व गरेकी छु । कार्यक्रमलाई चुस्त दुरुस्त बनाउन सघाउने र कार्यक्रमहरु प्रभावकारी सन्चालन गरी आफ्नो जिम्मेवारी पुरा गरेकी छ । यी देशहरुमा भएका क्षेत्रीय सम्मेलनहरु तथा नेपालमा भएका विश्व सम्मेलनहरुको प्रभावकारी ढंगले सन्चालन गरेको अनुभव पनि मसंग छु ।

सन् २००५ देखि गैरआवासीय नेपाली संघमा अन्तराष्ट्रिय महिला संयोजक राख्ने प्रचलन शुरु भएको हो । त्यस मितिदेखि लिएर आजसम्ममा महिला फोरमले व्यापक रुपमा कोल्टे फेरेको छ र हाल ६५ देशमा महिला फोरम सन्चालन भैरहेका छन् । अझै कयौं देशहरुमा महिला फोरमहरुको गठन गर्न बांकी नैं छ भने अब महिला फोरमलाई नयां दिशा दिनु आजको टड्कारो आवश्यकता पनि बनेको छ । एक किसिमको शुरुवाती क्षणबाट हामीले पार पाईसकेको छौं । नयां निती र कार्ययोजनाको शुरुवात चुनौंतीको रुपमा देखा परिसकेको छ ।

महिला उपसंयोजक भैसकेपछि यस अभियानमा निरन्तरता दिन अब आइसिसि महिला संयोजकको भुमिकामा खरो उत्रिन म आत्मादेखि नैं तयार छु । विश्वभरका एनआरएनए अभियन्ता, अग्रज, मेरा समकक्षी सबैजना संग सकेसम्म मैले सरसल्लाह गरेर आफ्नो योजना अघि बढाउने निधो गरेकी हुँ ।

धेरै लामो र संभव हुन नसक्ने योजनाहरु कागजमा मात्र सुन्दर लाग्छन् । त्यसैले संस्थाको विधि, विधान र सिमाभित्र रहेर अग्रजहरुले अघि सार्नुभएका राम्रा कामहरुलाई निरन्तरता दिंदै मैले निम्न अनुसारका योजना बनाएकी छु । यी कार्यहरु ६ वटा क्षेत्रबाट छानिने क्षेत्रीय महिला संयोजकहरुसंगको विस्तृत छलफल र सहकार्यबाट पुरा हुनेछन् ।

१. महिला फोरमहरुको बिस्तार विश्वभरका एनसिसिहरुमा सकारात्मक हिसाबले भैरहेको अवस्थामा पनि अन्तर्राष्ट्रिय महिला संयोजक तथा क्षेत्रीय महिला संयोजकहरुको काम, कर्तव्य र अधिकारको स्पष्ट खाकालाई अझै चुस्त र दुरुस्त बनाउनुपर्ने आवश्यकता मैले देखेकी छु । महिला फोरम गठनका क्रममा पनि कतिपय अवस्थामा द्धिविधा देखिएको छ । मेरो पहिलो प्राथमिकता आइसिसि महिला संयोजक, क्षेत्रीय महिला संयोजकहरुको काम, कर्तव्य र अधिकारलाई स्पष्ट पार्ने कुरामा रहनेछ ।

२. समुद्रमा हजार किसिमका माछाहरु भएजस्तै संसारभर रहेका महिलाहरुको आर्थिक, सामाजिक परिस्थिति एकै किसिमको छैन । अमेरिका, युरोपमा रहेका महिलाहरु र खाडी क्षेत्र तथा अन्य मुलुकमा रहेका महिलाहरुका अनेकन् साझा सवालहरु हुंदाहुंदै पनि खाडी, मलेशिया तथा युरोपकै कैयन देशमा कामका लागि आएका महिलाहरुको अवस्था फरक छ । वैदेशिक रोजगारीमा देश बाहिर जान चाहने महिलाहरुलाई सकेसम्म त हामी देशमैं आत्मनिर्भर हुन प्रोत्साहन गर्नेछौं । तर जानैं पर्नै खण्डमा सो देशका बारेमा पुर्ण जानकारी लिएर मात्र जान र सीप सिकेर जान अत्यन्त जरुरी छ । मेरो कार्यकालमा एनआरएनए महिला फोरमले स्वदेशमा रोजगारीका लागि प्रोत्साहन र विदेश जानेहरुका लागि चेतनामुलक कार्यक्रमको शुरुवात गर्नेछ ।

३. महिलाहरु आर्थिक हिसाबले स्वाबलम्बी नभई खासै कुनैं परिवर्तन हुन असंभव छ । युरोप, अमेरिका तथा सम्पन्न देशहरुमा त ससाना र कम लगानीका व्यवसायहरु घरमै बसेर गरेर पनि महिलाहरु आर्थिक रुपमा स्वाबलम्बी हुने अपार संभावनाहरु छन् । हरेकको हातमा एक बिशेष सीप हुन्छ र युनिभर्सिटिको डिग्री मात्र कुनैं ठुलो कुरा होइन । मैले आफै व्यवसायी भएको नाताले विभिन्न देशमा कसरी महिलाहरु उद्यम, व्यवसायमा संलग्न हुने र आर्थिक रुपमा स्वाबलम्बी हुने भन्ने बिषयलाई सशक्त रुपमा अघि बढाउनेछु । डायस्पोरामा रहेका सफल महिला व्यवसायी तथा अन्य विभिन्न पेशामा संलग्न महिलाहरुलाई एकै ठाउंमा ल्याउने र उहांहरुका अनुभवहरु साटासाट गर्न महिला फोरमले सक्दो पहल गर्नेछ ।

४. एनआरएनए भित्र महिला फोरमको आवश्यकताको टड्कारो महशुस हुनुको कारण संस्थामा महिलाहरुको संख्या नगन्य मात्रामा रहनु थियो । डेढ दशकको समयमा एनआरएनएमा महिला सहभागीताले कांचुली फेरेको सत्य तपाईंहरुका सामु प्रष्ट नैं छ । कैयन् राष्ट्रिय समितिहरुमा अध्यक्ष, महासचिव, उपाध्यक्ष्यजस्तो उच्च पदमा महिलाहरु निर्वाचित भैसकेका छन् । महिला फोरममा काम गरेर सीप, ज्ञान बटुलिसकेका महिलाहरुलाई महिला फोरममै सिमित भैरहन जरुरी छैन । उहांहरुलाई एनआरएनएका मुख्य धारका पदहरुमा संलग्न हुन र अन्य महिलाहरुलाई प्रोत्साहन दिन मेरो नेतृत्वको महिला फोरमले सक्दो कार्यक्रम तथा छलफलहरु अघि बढाउनेछ ।

५. हरेक राष्ट्रिय समन्वय परिषदमा महिलाहरुको सशक्त सहभागीताका लागि आवाज उठाउने र नेतृत्व तहमा समेत महिलाहरुको सहभागीताका लागि विश्वव्यापी रुपमा नैं आवाज उठाउने काम महिला फोरमले गर्नेछ ।

६. नेपालमा मात्र होईन, युरोप, अष्टे्रलियाजस्ता अति विकसित देशहरुमा समेत महिलाहरु घरेलु हिंसाको शिकार भैरहेका छन् । आत्महत्या, डिप्रेशनजस्ता घटनाहरु बढेका छन् । यी कुराहरुलाई कम गर्न सम्बन्धित देशमा महिलाहरु त्यहांको समाजसंग घुलमील हुनु, भाषा सिक्नु अति जरुरी छ । हाल कयौं विकसित मुलुकहरुमा निशुल्क सिप तालीम, भाषा कक्षा र निशुल्क कानुनी परामर्श दिने गरिन्छ । तर कयौं हाम्रा दिदी बहिनीहरु थाहा नभएर वा डरले त्यहांसम्म पुग्न हिच्किचाउनुहुन्छ । प्रत्येक देशका महिला फोरमहरुले दिदी बहिनीहरुलाई त्यहांसम्म पहुंच पुर्याउन पुलको काम गर्नेछन् । हरेक एनसिसिका महिला फोरमहरुमा घरेलु हिंसाको लागि कमिटि बनाउन महिला फोरमले जोडदार माग गर्नेछ ।

७. गैर आवासीय नेपाली संघका मुख्य उद्देश्यहरु र नेपाल तथा डायस्पोराका सन्चारकर्मीहरुबीच सौहार्दपुर्ण सम्बन्ध नभएसम्म हामीले हाम्रा योजनाहरु अघि बढाउन सहज छैन । म आफैं लामो समय पत्रकारितामा संलग्न भएको नाताले पत्रकार साथीहरु र अझ महिला पत्रकार साथीहरु, अभियन्ताहरु, महिला सरोकारका सवालमा कार्य गर्नै सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाहरुसंग सहकार्य गरेर महिला फोरमले आफ्ना अभियानको प्रचार प्रसार र विदेश तथा नेपालमा रहेका महिलाहरुको लागि बिशेष कार्यक्रमहरु ल्याउन पहल गर्नेछ ।

८. डायस्पोरामा रहेका कैयन नेपाली डाक्टर, इन्जिनियर, वकिल, नर्श , व्यवसायी, पत्रकार मध्ये महिलाहरुको संख्या पनि कम छैन । गैर आवासीय नेपाली संघले नेपालमा विज्ञ सम्मेलन गरेर विश्वभरका विज्ञहरुलाई आफ्नो सीप र अनुभव बाड्न आव्हान गर्ने परम्पराको शुरुवात गरिसकेको छ । महिला फोरमले विश्वभर छरिएर रहेका महिला विज्ञहरुलाई पनि आफ्ना सीप र अनुभव साटासाट गर्न अनुरोध गर्दै त्यसको लागि पहल गर्नेछ ।

९. अन्तर्राष्ट्रिय महिला फोरमले हाल नेपालका दुर्गम क्षेत्र लगायत विभिन्न ठाउंहरुमा नियमित रुपमा सन्चालन गर्दै आईरहेको महिलाहरुको पाठेघर खस्ने समस्या लगायतका महिला स्वास्थ्य क्षेत्रमा भैरहेका कार्यहरुलाई महिला फोरमले अझ प्रभावकारी रुपमा अघि बढाउनेछ । त्यसैगरी नेपाल सरकारसंग वैदेशिक रोजगारीमा जान लागेका वा फर्किएका महिलाहरुसंगको अवस्थाबारे घनिभुत छलफल र सीपमुलक तालिमजस्ता अग्रजहरुले शुरुवात गरेका कार्यहरुलाई महिला फोरमले भावी दिनहरुमा निरन्तरता दिनेछ । त्यसैगरी महिलाहरुसंग प्रत्यक्ष्य सरोकार भएका श्रम मन्त्रालय, वैदेशिक रोजगार प्रवर्दन बोर्ड, महिला तथा बालबालिका मन्त्रालय तथा स्वास्थ्य मन्त्रालयसंग विगतमा पनि महिला फोरमले सहकार्य गर्दै आईरहेकोमा त्यसलाई अझ राम्रो ढंगले अघि बढाउंदै सहकार्य गर्ने र महिलाहरुका सवालहरुमा आवाज उठाउने कार्य एनआरएनए महिला फोरमले गर्नेछ ।

तपाईंहरुको सहयोग र साथको आशा सहित

संगीता मरहट्टा

उम्मेदवार, महिला संयोजक, गैर आवासीय नेपाली संघ, अन्तर्राष्ट्रिय समन्वय परिषद्